JAK WPROWADZIĆ NARZĘDNIK PRACUJĄC Z DZIEĆMI?

Podczas nauki języka polskiego jako obcego narzędnik jest jednym z pierwszych wprowadzanych przypadków. Jest ku temu kilka powodów:

ma mało końcówek, więc łagodnie wprowadza uczniów w odmianę rzeczowników,
jest bardzo regularny,
jego liczba mnoga jest najprzyjemniejszą w całej polskiej fleksji.

Jak zawsze jednak przy uczeniu nowych form musimy zadać sobie pytania: w jakim kontekście będziemy je wprowadzać, czyli po co uczeń ma je znać i do czego będzie ich używać?

Od czego zacząć?

W przypadku osób dorosłych pierwszym obszarem użycia narzędnika jest rozmawianie o zawodach. Od tego tematu wychodzimy, ucząc ich nowego przypadku – tak jak zrobiliśmy to w podręczniku “POLSKI krok po kroku” w lekcji 05. Co jednak, gdy uczymy dzieci? Do czego przyda im się nowy przypadek? Przy młodszych uczniach dobrze jest wyjść od czytania tekstów, które pokażą im naturalne użycie nowej formy. Na to właśnie zdecydowaliśmy się w podręczniku “POLSKI krok po kroku – junior 1” w lekcji 04C.

Pamiętajmy jednak, że nie ma odmiany przez przypadki bez znajomości kilkunastu rzeczowników w różnych rodzajach. Zanim więc, rozochoceni inspiracjami, przejdziemy do wprowadzania gramatyki, zróbmy powtórkę i upewnijmy się, że uczniowie pamiętają potrzebne słownictwo.

Powtórka leksyki

Aby wprowadzić nowy przypadek w jak najprostszy sposób, zacznijmy od podstawowego słownictwa – to właśnie na nim skupimy się podczas powtórki. Dobrym pomysłem jest przygotowanie tabeli z podziałem na rodzaj męski i żeński, a następnie uzupełnienie tylko jednej formy w wierszu, tak aby uczniowie musieli przypomnieć sobie brakujące słówka. W pracy z młodszymi dziećmi warto wykorzystać obrazki i, zadając pytania, utrwalać konstrukcję: „Kto to jest? To jest…”.

Praca z tekstem

Po uzupełnieniu tabelki i powtórzeniu słownictwa czas na pracę z tekstem! W lekcji 4C podręcznika “POLSKI krok po kroku – junior 1” znajdziemy trzy dialogi, które w naturalny sposób wprowadzają nową gramatykę. Zanim jednak do niej przejdziemy, wyciśnijmy jak najwięcej z dialogów!

Zacznijmy od ćwiczeń słuchowych, potem przejdźmy do głośnego czytania – tu można dodać trochę zabawy, na przykład nadając postaciom różne głosy. Następnie sprawdźmy rozumienie tekstów. Możemy dodać ćwiczenie typu „prawda/fałsz” albo poprosić uczniów o pisemne odpowiedzi na pytania do dialogów.

Pamiętajmy, że tekst to nie tylko pretekst do wprowadzenia nowych zagadnień gramatycznych. To także świetne narzędzie do przećwiczenia tego, co sprawia uczniom trudność – warto to wykorzystać!

Wprowadzenie Nowej Gramatyki na Tablicy

Po wykorzystaniu wszystkich możliwości, jakie oferowały nam dialogi, przechodzimy do zapoznania uczniów z nową gramatyką. Część z Was pewnie już sięga po tabelkę… ale chwila, chwila! Zatrzymajmy się na moment. Zamiast od razu rzucać się na teorię, zróbmy z poznawania narzędnika grę – taką, której zasady uczniowie sami muszą odkryć. Dzięki temu lekcja stanie się ciekawsza, a materiał łatwiejszy do zapamiętania.

Na tablicy wieszamy zdjęcia postaci z dialogu i pytamy: „Kto to jest?”. Uczniowie odpowiadają, używając określeń z tekstu, np. „To jest Wojtek”, „To jest kolega”, „To jest chłopak”. W ten sposób nie tylko sprawdzamy, czy dobrze zrozumieli tekst, ale także świetnie przygotowujemy grunt pod nową gramatykę. Następnie prosimy uczniów o opisanie postaci, pytając: „Jaki on jest?”. Padają przymiotniki takie jak „wysoki”, „wysportowany”, „sympatyczny” itp. Wszystkie odpowiedzi zapisujemy na tablicy – im więcej, tym lepiej!

I wreszcie czas na głównego bohatera dzisiejszej lekcji – narzędnik! Ponownie wskazujemy na zdjęcie i pytamy: „Kim on jest?”. Uczniowie szukają odpowiedzi w tekście i czytają na głos: „Wojtek jest wysokim, wysportowanym chłopakiem”. Oczywiście, wszystko zapisujemy na tablicy 🙂

Teraz czas na zaprezentowanie naszych zdolności aktorskich! Wskazujemy uczniom dwie różniące się odpowiedzi i czytamy je, przesadnie akcentując końcówki – im bardziej dramatycznie, tym lepiej. Następnie, udając wielkie zdziwienie, pytamy: „Ale… dlaczego?!”. Oczywiście, uczniowie jeszcze nie wiedzą, ale dajmy im chwilę na zastanowienie. Niech szukają różnic, spróbują odkryć rozwiązanie tej zagadki. Czy znajdą poprawną odpowiedź? To nie jest najważniejsze. Ważne, że myślą, analizują, są aktywni!

Wyjaśnienie Formy Narzędnika

Jeśli uczniowie jeszcze nie rozwiązali tej zagadki, czas podrzucić im kilka poszlak! Wróćmy do zdań zapisanych na tablicy i podkreślmy kluczowe słowa: „Kto to jest? To jest wysoki, wysportowany chłopak”. Dodajmy więcej przykładów, żeby mogli się im lepiej przyjrzeć: „To jest kolega Mai”, „To jest mój brat”. To samo robimy z drugim pytaniem: „Kim on jest?”. Uczniowie widzą odpowiedzi: „On jest wysokim chłopakiem”, „On jest wysportowanym chłopakiem”. I znów dajemy naszym małym detektywom chwilę na przemyślenie sprawy – teraz szanse na odkrycie reguły są znacznie większe! Pamiętajmy, że jeśli uczniowie sami dojdą do zasady, zapamiętają ją o wiele lepiej. A kiedy wszyscy dojdą już do rozwiązania, zapiszmy je na tablicy:

To + mianownik
Osoba + jest + narzędnik

Gdy uczniowie już rozgryźli, skąd biorą się różnice, czas przyjrzeć się końcówkom – na razie pozostając przy rodzaju męskim. Na początek zaznaczamy je w zapisanych zdaniach, a potem przechodzimy do praktyki. W tym celu przygotowujemy grafiki różnych bohaterów podręcznika i pytamy kolejno uczniów: „Kim jest James?”, „Kim jest Diego?”, „Kim jest Glossik?”. Wszystkie odpowiedzi zapisujemy na tablicy, a gdy uzbiera się już kilka przykładów, zadajemy kluczowe pytanie: „Kiedy w przymiotniku pojawia się końcówka -im, a kiedy -ym?”.

I gotowe! Nasi uczniowie samodzielnie odkryli nie tylko to, kiedy używamy narzędnika, ale też jakie końcówki przyjmuje w rodzaju męskim. Teraz wystarczy powtórzyć cały proces dla rodzaju żeńskiego – na przykładzie dialogowej Pauliny. 🚀

Autorka: Julia Stempek Sikora
na podstawie filmu Pauliny Kuc
z serii LEKCJE z “Juniorem”

Dodał epolish w dniu 03-03-2025 · Opublikowano w kategorii Dla nauczyciela języka polskiego