Znane i „lubiane” błędy językowe w polskiej mowie

Jak wiadomo język polski nie jest prostym językiem. Nawet rodowici Polacy mają trudności
z niektórymi występującymi w polszczyźnie sformułowaniami i zwrotami. Aby uchronić Was przed pułapkami, wybraliśmy 15 najczęściej popełnianych błędów językowych.

PRZECZYTAJCIE, ZAPAMIĘTAJCIE I… NIE POPEŁNIAJCIE ICH!

 

1 Czerwiec czy 1 czerwca?

Oczywiście podając datę, nazwę miesiąca należy odmienić. Poprawnie jest 1 czerwca. Pierwszy czerwiec był wtedy, gdy miesiąc ten pojawił się po raz pierwszy w danej erze, czyli miało to miejsce w roku 0 n.e. Teraz każdy kolejny czerwiec nie jest pierwszym.

Dwutysięczny siedemnasty

Kolejny błąd również dotyczy dat. Zdarza się, że podając rok mówimy dwutysięczny szesnasty. I to jest błąd. Błąd spowodowany zapewne tym, że przez chwilę żyliśmy w roku dwutysięcznym, ale już każdy kolejny jest dwa tysiące pierwszy, dwa tysiące drugi… dwa tysiące siedemnasty. Skoro lata 90. odmienialiśmy – (jeden) tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąty pierwszy to zasada z odmianą roku 2000.
jest taka sama.

W dniu dzisiejszym, w dniu jutrzejszym, w miesiącu lutym?

Nie. Wystarczy powiedzieć DZISIAJ. I tyle. Jak „dzisiaj”, to wiadomo, że w tym dniu.
Nie musimy nic więcej dokładać. Można powiedzieć „dzisiejsza data” ale nie „dzisiejszy dzień”. Przeczytajcie to na głos i zastanówcie się, czy takie zdanie ma sens. Podobnie
„w miesiącu lutym”. A wystarczyłoby po prostu „w lutym”.

Długi okres czasu

W języku polskim to wyrażenie jest pozostałością po czasach komunizmu, gdzie często posługiwano się słowem „czasokres”. Obecnie zdecydowanie lepiej zrezygnować
z przynajmniej jednej części w tym wyrażeniu i powiedzieć „długi okres” bądź „długi czas”.

W cudzy… słowiu? Słowie?

Zwrotu tego używamy, gdy chcemy podać jakiś cytat i wtedy mówimy, że zapiszemy go
w CUDZYSŁOWIE a nie „w cudzysłowiu”. Jeśli mamy problem z odmianą tego wyrazu, skojarzymy słowo cudzysłów ze słowem Kraków. Mamy wtedy Kraków – Krakowie, cudzysłów – cudzysłowie. Proste!

Zmieniamy płeć pora

Nie my zmieniamy płeć, ale słowa, które wypowiadamy źle – owszem. Przykładami są tutaj „ta pora” zamiast poprawnie „ten por” i oczywiście „ten pomarańcz” – kiedy jedyną
i poprawną formą jest „ta pomarańcza”. Niedopuszczalne jest też używanie rodzaju męskiego w stosunku do rzeczy, które występują wyłącznie w rodzaju nijakim, a sytuacja taka ma miejsce, gdy mówimy „ten winogron” zamiast po prostu „to winogrono”. Inne przykłady słówek,  którym zmieniamy płeć to „to rożno” zamiast „ten rożen”, „ta kontrol” zamiast „ta kontrola” czy „to golonko” zamiast „ta golonka”.

Masło maślane

O co dokładnie chodzi? Chodzi
o pleonazmy – czyli wyrażenia, które
w pierwszej i drugiej części niosą taką samą treść. Najpopularniejsze
i notorycznie powtarzane to:

– spadać w dół – a czy można spadać w górę?
– cofać się do tyłu – podobnie jak powyżej. Czy można cofać się do przodu? Raczej nie.
– poprawić się na lepsze – nie wiem,
jak można poprawić się na gorsze…
– fakt autentyczny – po co autentyczny, skoro samo słowo „fakt” zawiera w sobie dawkę autentyczności.
– akwen wodny – po co? Skoro słowo akwen oznacza  „dowolnie określony obszar wodny”,  więc nie ma sensu mówić akwen wodny. Gdybyśmy słowo „akwen” zastąpili jego definicją, to otrzymalibyśmy zdanie: Dowolnie określony obszar wodny wodny.
– adres zamieszkania – kiedy adres to miejsce zamieszkania,  a zatem znowu utworzymy zdanie: Miejsce zamieszkania zamieszkania. Warto jednak pamiętać, że w drukach urzędowych i różnorakich formularzach pojawia się „adres zamieszkania” w odróżnieniu od „adresu zameldowania” i tam określenie to jest uzasadnione.
– artykuły AGD – AGD = Artykuły Gospodarstwa Domowego,  czyli nie musimy dodawać drugi raz słowa „artykuły” bo wyjdzie: Artykuły Artykuły Gospodarstwa Domowego.

Przekonywujący

Nie ma takiego słowa. No po prostu nie ma! A jednak ludzie tak mówią. Dlaczego? A no zapewne dlatego, że zlepili sobie słowa „przekonujący” i „przekonywać” i wyszło to co wyszło. Ale uwaga! Jeśli chcemy powiedzieć, że coś nas przekonuje to jest albo PRZEKONUJĄCE albo PRZEKONYWAJĄCE. Nic poza tym.

Z wielkiej litery

No niestety również nie. Poprawnie powinniśmy mówić „wielką literą” albo „od wielkiej litery”. Czyż nie jest ładniej? Istnieje też forma „dużą literą”. Stwierdzenie takie jest surowo zabronione i nie będę tłumaczyć dlaczego. Nie mówimy tak.

Zapomniałem książek trzy razy pod rząd

Co w tym zdaniu jest nie tak? A no powinno ono brzmieć „Zapomniałem książek trzy razy z rzędu”. Nie wiem skąd pomysł, że coś jest „pod rząd”. Pod rządami owszem np. Wielka Brytania jest pod rządami królowej,  ale jeśli mówimy o jakiejś kolejności to używajmy zwrotu „z rzędu”.

Włancza, włanczył, włanczone, włanczają

 

 

Uszy bolą, kiedy słyszy się takie słowa! Nie wiem skąd to się wzięło. Przecież samo wymawianie jest niewygodne nie mówiąc już o tym,  jak to brzmi. A zasada jest tak banalna. Mamy włącznik, którym WŁĄCZAMY i co ciekawe mamy wyłącznik, którym WYŁĄCZAMY. Ale nie mamy „włancznika” ani „wyłancznika”. Proste!

Iść po najmniejszej linii oporu

Dlaczego chcemy iść po małej linii? To nie linia powinna być mała,  ale opór. Zatem poprawnie powinniśmy powiedzieć „Iść po linii najmniejszego oporu”.

W każdym bądź razie

Jest to kolejne błędne sformułowanie wynikające ze skontaminowania dwóch zwrotów: „w każdym razie” i drugiego o nieco odmiennym znaczeniu – „bądź co bądź”. Nie ma sensu ich łączyć. Wybierzmy jeden.

Bynajmniej, przynajmniej

Używanie wymiennie tych dwóch słów jest bardzo często spotykane i jest to też ewidentny błąd. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta: ponieważ słowa te znaczą coś zupełnie innego. Słowo „bynajmniej” to partykuła wzmacniająca przeczenie w wypowiedzi np. w zdaniu „Stąd bynajmniej niczego się nie dowiedziałam” – czyli nie dowiedziałam się zupełnie niczego. Można słowa „bynajmniej” używać też jako wykrzyknienia będącego przeczącą odpowiedzią na pytanie. „Czy to Twoja wina? Bynajmniej!” A gdybyśmy teraz podstawili do tych przykładowych zdań słowo „przynajmniej” otrzymalibyśmy zdania o całkowicie innym znaczeniu: „Stąd przynajmniej niczego się nie dowiedział” i „Czy to Twoja wina? Nie twoja? Przynajmniej tyle!”. To samo? Nie to samo.

Wziąć czy wziąść?

Słowo wziąć pochodzi od vъzęti, prasłowiańskiego słowa występującego później w różnych językach słowiańskich (np. czeskie vzít, rosyjskie vzjat’). „Wziąć” ma też inną odmianę niż czasowniki zakończone na -ść, np. iść – idę, wieść – wiodę, kraść – kradnę, ale wziąć – wezmę, a nie wezdę czy wezdnę. Dlatego też słowo „wziąść” jest zdecydowanie niepoprawne.

Takim oto sposobem przybliżyliśmy Wam kilkanaście typowych błędów językowych popełnianych przez Polaków. Mamy nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu zapamiętacie co nieco i będziecie mówić piękną i poprawną polszczyzną.

 

 

Źródła:
https://sjp.pl/

http://sjp.pwn.pl/

 

Autor: Izabela Knara

 

Dodał epolish w dniu 10-07-2017 · Opublikowano w kategorii Język polski
Udostępnij ten post
RSS
Follow by Email
Facebook
Twitter
Znane i „lubiane” błędy językowe w polskiej mowie

Jak wiadomo język polski nie jest prostym językiem. Nawet rodowici Polacy mają trudności z niektórymi występującymi w polszczyźnie sformułowaniami i zwrotami. Read more

Czym są i skąd się wzięły frazeologizmy?

Według słownika języka polskiego związek frazeologiczny to utrwalone w danym języku połączenie wyrazów, którego znaczenie nie wynika ze znaczeń tych wyrazów. Read more

Zapożyczenia w języku polskim
Zapożyczenia w języku polskim

Na polszczyznę bardzo silny wpływ miały inne języki. Obecnie, w słowniku języka polskiego możemy znaleźć około 140 tys. haseł. Nie Read more

14 odpowiedzi na “Znane i „lubiane” błędy językowe w polskiej mowie”

  1. size pisze:
    9 września 2017 o 03:22

    Hello tо every , as I am in fact ҝeen of гeading this weЬsite’ѕ post to be updated daily.
    It consists of fastidious information.

  2. Dominik pisze:
    29 września 2017 o 10:24

    Zawsze miałem problem ze słowem „przekonujący”, „przekonywający”. W końcu wbiłem sobie do głowy, która forma jest poprawna – przekonuję – przekonujący, przekonywać – przekonywający 🙂

  3. marta pisze:
    5 października 2017 o 09:31

    Pod koniec pojawił się mały błąd: „Dlatego też słowo „wziąć” jest zdecydowanie niepoprawne”. Chodziło o słowo „wziąść”, które jest niepoprawne.

  4. Agnieszka pisze:
    5 października 2017 o 14:23

    Nie rozumiem, jak ludzie mogą mówić „włanczać”…

  5. nuvid pisze:
    5 października 2017 o 15:46

    Ӏ ɗon’t even know how I ended up here, but I tһought thiѕ post wɑs
    great. I Ԁo not know who you are but cеrtainly you are going to a famous blogger if you are
    not already 😉 Cheerѕ!

  6. epolish pisze:
    6 października 2017 o 09:06

    Thank you very much. We’re hoping that you’ll be our frequent guest 🙂

  7. cozaludzie pisze:
    4 października 2019 o 00:13

    Można cofać się do przodu statku i spaść w górę jeśli jest w niej dziura.

  8. Owca pisze:
    21 października 2019 o 17:25

    Chciałbym zauważyć, że nie istnieje rok zerowy 🙂

  9. Miśek pisze:
    17 sierpnia 2020 o 22:18

    Po roku pierwszym przed naszą erą następuje pierwszy rok naszej ery. Nie ma roku zerowego

  10. infomiasto pisze:
    24 sierpnia 2020 o 10:49

    Przydało b y się jeszcze jakieś zdania ze źle a zarazem komicznie użytym bunajmowym słowem. W literaturze zawsze jest użyte poprawnie, na żywo nie spotkałem jeszcze osoby jaka żywa tego słowa i używa go tak jak one znaczy.


Archiwum

Kategorie

Najczęściej czytane

Dodaj komentarz: