Iść czy chodzić? Oto jest pytanie! – jak ćwiczyć czasowniki ruchu

W języku polskim możemy użyć czterech różnych słów, kiedy chcemy opisać podstawowy ruch: iść, chodzić, jechać, jeździć… Jeśli chcielibyśmy wyrazić tę samą treść po angielsku, moglibyśmy użyć jednego króciutkiego słowa – nic więc dziwnego, że świadomość występowania tak wielu czasowników ruchu w naszym języku budzi w uczniach przynajmniej zdziwienie. Do tego dochodzi bogactwo kresek zmieniających się w kropki i odwrotnie w odmianie jeździć oraz wcale niełatwa koniugacja pozostałych czasowników… Zamieszczone poniżej pomysły na ich wprowadzenie i przećwiczenie mogą ułatwić uczniom pierwszy kontakt z nimi, co czeka grupy już na podstawowym poziomie.

JAK POKAZAĆ RÓŻNICĘ MIĘDZY CZASOWNIKAMI RUCHU?

Po pierwsze, nie musimy wprowadzać wszystkich czasowników na raz. W słabszych grupach lub tych, które wymagają wolniejszego tempa pracy, warto rozdzielić iść i chodzić od jechać i jeździć (również między innymi dlatego, że druga para zwykle wymaga wprowadzenia dodatkowej leksyki, takiej jak: metro, motocykl, skuter czy w młodszych grupach: deskorolka i hulajnoga).

Po drugie, jak zawsze warto wyjść od tekstu i pozwolić uczniom na samodzielne odkrycie kontekstów użycia tych dwóch podobnych słów. Tekstem może być już krótkie zdanie:

Maja zwykle chodzi do szkoły sama, ale dzisiaj idzie z koleżanką.

Po podkreśleniu dwóch różnych czasowników zadajemy uczniom magiczne pytanie: Dlaczego? i słuchamy ich propozycji. Jeśli nikt z grupy nie odgadnie, o jakie słowa-klucze pytamy (dla chodzić będą to przysłówki częstotliwości: nigdy, rzadko, często, zwykle, a dla iść określenia czasu: dzisiaj, teraz, jutro, w niedzielę), mnożymy przykłady lub ostatecznie sami zaznaczamy dwoma kolorami kluczowe wyrazy.

W lepszej grupie możemy pokusić się o wyjście od dłuższego tekstu (na przykład dialogu, który znajdziemy w podręczniku „POLSKI krok po kroku 1” w lekcji 14.) i poprosić uczniów o zaznaczenie różnokolorowymi markerami czasowników ruchu i określeń czasu.

Zbieranie wniosków na tablicy również możemy przekazać w ręce uczniów. Prostym, ale urozmaicającym zajęcia pomysłem jest przygotowanie kolorowych kartek z wypisanymi na nich określeniami czasu – wówczas uczniowie przyklejają je obok wypisanych na tablicy czasowników iść i chodzić (lub wrzucają do kubeczków, rozkładają w odpowiednim miejscu na stole itd.)

Tę część lekcji powinna zakończyć odmiana czasowników na tablicy. By ułatwić uczniom zapamiętanie (niełatwej!) koniugacji tych słów, warto zwrócić uwagę na podobieństwo form ja i oni w przypadku każdego z czasowników i przypomnieć, że kiedy znają tylko dwie pierwsze formy, potrafią już odmienić cały czasownik.

**JAK ĆWICZYĆ IŚĆ I CHODZIĆ?**

Gra z kostką – przygotowujemy ilustracje i przysłówki częstotliwości oraz kostkę do gry. Uczniowie losują po jednej karteczce z rysunkiem i po jednym słowie, a następnie rzucają kostką. Liczba oczek wskazuje formę osobową czasownika (jedno oczko – ja, dwa oczka – ty itd.). Zadanie polega na konstruowaniu poprawnych zdań przy użyciu czasowników iść lub chodzić, np. Rzadko chodzimy do kina, bo nie mamy czasu (gotowe materiały potrzebne do przeprowadzenia tej gry znajdują się w „Grach i zabawach językowych 1”, tym razem do serii „POLSKI krok po kroku – junior”).
Jak często? – możemy zaproponować uczniom ankietę, w której odpowiadają na pytania dotyczące mniej lub bardziej regularnie odwiedzanych miejsc, np. Jak często chodzisz do kina, na basen, do restauracji na obiad? Następnie porównują swoje odpowiedzi z ankietą kolegi i szukają podobieństw. Jeśli w którymś miejscu udzielili takich samych (lub zbliżonych) odpowiedzi, planują wspólne wyjście (Ja często chodzę do kina, ty też często chodzisz do kina. Kiedy idziemy razem do kina?). Możemy wprowadzić element rywalizacji i nagrodzić parę, która zaplanowała najwięcej aktywności.

**JAK ĆWICZYĆ JECHAĆ I JEŹDZIĆ?**

Środki transportu – przygotowujemy ilustracje reprezentujące różne środki transportu. Zadajemy uczniom pytania: Czym zwykle jeżdżą mieszkańcy dużych miast? Czym jeździmy szybko i niedrogo? Na czym dzieci jeżdżą w parku? Uczniowie wybierają kartonik z odpowiednim obrazkiem i odpowiadają na pytania. W innej wersji zabawy losują kolejno ilustracje i opowiadają historię o jednej fikcyjnej postaci, np. [SAMOCHÓD] Kubuś Puchatek jedzie do szkoły samochodem z Krzysiem. [AUTOBUS] Tam spotyka się z Tygryskiem i jadą autobusem na wycieczkę do Krakowa. [TRAMWAJ] W Krakowie zwiedzają miasto i jeżdżą tramwajem (kartoniki z ilustracjami znajdziecie w „Grach i zabawach językowych 1” do „Juniora”).
Jak dobrze mnie znasz? – uczniowie dokańczają zdania na swój temat, np. Często jeżdżę autobusem do… / Nie umiem jeździć na… Następnie odkładają na bok swój formularz i próbują odgadnąć, jakich odpowiedzi udzielił ich kolega. Za każdą trafioną odpowiedź mogą przyznawać sobie punkt, a na koniec porównać, kto zna swojego sąsiada z ławki lepiej.

CO Z ORTOGRAFIĄ?

Czasowniki ruchu często przysparzają kłopotów z pisownią, a wśród nich prym wiedzie jeździć, który w pierwszej osobie liczby pojedynczej nad literami ma same kropki (jeżdżę), które w drugiej osobie gubią się i zmieniają w jedną kreskę (jeździsz). Co może pomóc uczniom w opanowaniu pisowni?

Trzy czasowniki na jot – do czasowników jechać i jeździć dorzucamy jeszcze bardzo podobny i często z nimi mylony czasownik jeść. Na osobnych karteczkach piszemy wszystkie formy każdego z czasowników, a następnie prosimy uczniów o skompletowanie koniugacji (rozdzielenie na trzy grupy, wrzucenie do kubeczków, przyklejenie na tablicę itp.).
Dyktando – przygotowujemy (lub sięgamy po gotowy) tekst, w którym pojawiają się wszystkie formy czasowników ruchu. Możemy zdecydować się na dyktando całościowe lub skupić się wyłącznie na trudniejszych słowach. Dobrze byłoby, gdyby uczniowie mogli dokonać autokorekty (w tym celu możemy wyświetlić poprawny tekst na tablicy) zakończonej przepisaniem ostatecznej wersji do zeszytu.

Inne pomysły na pracę z czasownikami ruchu znajdziecie w „Podręcznikach nauczyciela 1” wydanych w serii „POLSKI krok po kroku”, zarówno w wersji dla dorosłych, jak i w wersji „Junior” dla dzieci.

Autor: Paulina Kuc

Dodał epolish w dniu 09-02-2019 · Opublikowano w kategorii Dla nauczyciela języka polskiego