Wejść, przejść, dojść – o czasownikach ruchu z wyższego poziomu

Po zapoznaniu się z czasownikami ruchu uczniowie mają nieco czasu, żeby okrzepnąć. Mogą dobrze poczuć różnicę między iść a chodzić i wielokrotnie ćwiczyć ją w zdaniach. Mają też wiele okazji, żeby opanować niełatwą odmianę pójść w czasie przeszłym – jest to słowo, którego nie da się uniknąć w swobodnej konwersacji w języku polskim. Mimo że przez długi czas formalnie nie wprowadzamy innych czasowników ruchu, uczniowie doskonale wiedzą, co ich czeka – na każdym kroku słyszą przecież: już wyszedłem, zaraz przyjdę, kiedy dojedziesz… Dlatego, kiedy przychodzi czas na wejście (wejście!) na kolejny stopień wtajemniczenia, zwykle są go ciekawi i dobrze do tematu nastawieni.

Kilka wskazówek, zanim zaczniemy planować lekcję

Pamiętajmy, że prefiksy (do-, nad-, prze-…) w języku polskim mają różne funkcje. Mogą tworzyć aspekt dokonany, ale też mogą modyfikować znaczenie czasownika. W przypadku czasownika niedokonanego jechać prefiks po- utworzy czasownik dokonany (pojechać), natomiast dodanie innych prefiksów zmodyfikuje znaczenie (wyjechać, przejechać, nadjechać). Warto to uczniom uświadomić.
Prefiksy niosą określone znaczenie. W przypadku czasowników ruchu (iść, jechać, płynąć, lecieć) dodanie takiego samego prefiksu utworzy podobne znaczeniowo słowo (wyjść ze sklepu, wyjechać z parkingu, wypłynąć z portu, wylecieć z lotniska – czyli opuścić jakieś miejsce).
Uczmy czasowników ruchu razem z przyimkami i przykładowymi rzeczownikami (wyjść z domu, przyjść do babci, przejść przez ulicę) – to pozwoli uczniom łatwo je zapamiętać.
Jak najlepiej zaprezentować czasowniki ruchu, jeśli nie właśnie przez ruch? Symbole, ilustracje, znaki drogowe również będą jak najbardziej na lekcji wskazane!
Przed lekcją powtórzymy odmianę znanych czasowników (chodzić, iść, pójść) i kontekst ich użycia (regularnie / jeden raz) i upewnijmy się, że uczniowie dobrze znają aspekt. To niezbędna rzecz do tego, by prawidłowo odmieniali słowa i właściwie używali ich w zdaniach. Po wskazówki, które mogą przydać się do powtórki, odsyłam tutaj.

Przechodzimy do akcji! Jak to zrobić dobrze i krok po kroku?

STOPIEŃ 1. Uczymy znaczenia nowych słów w bezokoliczniku

Zacznijmy od słów określających ruch pieszy. Po tym, jak uczniowie poczują różnicę między słowami: wchodzić, schodzić, przechodzić i poznają ich wersje dokonane: wejść, zejść, przejść należy je odpowiednio przećwiczyć. Jak to zrobić?

DOBBLE – jak w klasycznej grze w dobble zadaniem uczniów jest odnalezienie dwóch identycznych rysunków na swoich kartach. Znajduje się tam: wejście, wyjście, przejście dla pieszych, zejście ze szlaku… Od decyzji nauczyciela zależy, czy uczniowie będą podawać tylko czasownik, czy może utworzone od niego rzeczowniki. W tej grze na pewno nie zabraknie emocji, a powtarzalność symboli sprawi, że łatwiej będzie zapamiętać nowe formy (karty do gry znajdują się w niedawno wydanych „Grach i zabawach językowych 2” autorstwa Iwony Stempek)

NAWIGOWANIE – zadaniem uczniów jest podanie instrukcji, jak dojść do określonego punktu. Jak zwykle możemy pracować z mapami i zabawić się w turystów (dla urozmaicenia lekcji można posłużyć się mapą fikcyjnego, na przykład kosmicznego miasta, którą można znaleźć w „Grach i zabawach” do podręcznika „POLSKI krok po kroku – junior”). Można też poprosić o odtworzenie trasy prowadzącej od swojego łóżka do drzwi wyjściowych, od dworca do rynku głównego w mieście lub od pokoju gościnnego w domu do biurka w firmie (Najpierw muszę wyjść z pokoju, przejść przez korytarz, a potem zejść po schodach…).

PODCHODY – zabawa może przyjąć formę gry miejskiej. Uczniowie otrzymują instrukcję, jak dojść do określonego punktu. Tam odnajdują kartkę (lub otrzymują SMS?) ze wskazówkami, jakie zadanie mają wykonać oraz jak dojść do kolejnego miejsca. Wygrywa grupa, która jako pierwsza wykona wszystkie zadania i dotrze na metę.

ZAGUBIENI W GALERII – to ciekawsza wersja zabawy w nawigowanie, która polega na oprowadzaniu bohaterów podręcznika „POLSKI krok po kroku 1” po galerii handlowej. Elektroniczna informacja nie działa, a Angela, Javier, Tom i Uwe chcą dojść do określonego sklepu. Jedna osoba z pary otrzymuje kartę z instrukcją (musi zamienić symbol na odpowiedni czasownik), a druga wcielając się w rolę jednego z bohaterów, rysuje na kartce trasę (po materiały potrzebne do przeprowadzenia tej gry również odsyłam do „Gier i zabaw 2”).

STOPIEŃ 2. Odmieniamy czasowniki w różnych czasach

O ile odmiana tych czasowników w czasie przyszłym nie powinna sprawiać trudności, o tyle czas przeszły i znikające gdzieniegdzie „e” w formach rodzaju męskiego może wpędzić w tarapaty. Jak możemy pomóc?

ZAGUBIENI W GALERII 2 – uczniowie wymieniają się mapkami sporządzonymi w pierwszym etapie ćwiczenia i odtwarzają trasę bohaterów w czasie przeszłym (Angela przeszła przez hall i doszła do kawiarni, potem…). Mogą puścić wodze fantazji i wymyślić historię, co niezwykłego mogło spotkać ją po drodze (Kiedy przechodziła obok apteki, zobaczyła…)

KTOKOLWIEK WIDZIAŁ, KTOKOLWIEK WIE – podrzucamy uczniom karty z hasłami i mapką prawdziwego lub fikcyjnego miejsca. Zarysowujemy tło historii: grupa przyjaciół wybrała się na wycieczkę do pewnego miasta, ale w trakcie zwiedzania jeden z kolegów zaginął. Co się z nim stało? Każda osoba z grupy otrzymuje kartkę z innymi informacjami i przekazuje reszcie, co wie na temat kolegi (Widziałam, że Tomek przeszedł przez rynek i wszedł do sklepu, ale nie wiem, czy wyszedł). Na podstawie tych informacji, cała grupa próbuje zgadnąć, co mogło stać się z przyjacielem.

TEATRZYK – w pierwszym etapie nauczyciel opowiada bajkę (może to być wszystkim znana opowieść o Czerwonym Kapturku), a uczniowie odtwarzają tę historię za pomocą lalek, misiów, figurek czy pacynek. W drugim etapie uczniowie w grupach wymyślają swoją historię z użyciem jak największej liczby czasowników ruchu i odgrywają własne przedstawienie.

STOPIEŃ 3. Z ruchu pieszego przesiadamy się na inne środki transportu

Opanowanie czasowników określających poruszanie się innymi środkami transportu niż własne nogi powinno pójść łatwiej. Na co zwrócić uwagę i co zrobić, by ułatwić uczniom to zadanie? To już temat na inną opowieść 🙂

Autor: Paulina Kuc

Dodał epolish w dniu 24-09-2019 · Opublikowano w kategorii Dla nauczyciela języka polskiego