UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI, pierwszy uniwersytet w Polsce, drugi w środkowej Europie!

Kraków to miasto kultury, barwnej historii, inwestycji i…nauki. Dobrze o tym pamiętać, szczególnie w październiku, gdy ulice znów wypełniają się grupami roześmianych studentów śpieszących na zajęcia.

Tak było, jest i będzie, a początek tej akademickiej opowieści rozpoczyna się właśnie w Krakowie, w którym to, pod koniec XIV wieku stanął pierwszy polski uniwersytet, zwany obecnie Uniwersytetem Jagiellońskim. Proponuję zatem krótką podróż w czasie i poznanie kilku odsłon z historii tej fascynującej uczelni.

DRUGI UNIWERSYTET W ŚRODKOWEJ EUROPIE!

Wszystko rozpoczęło się od decyzji króla Kazimierza Wielkiego, mecenasa sztuki i nauki, który to w trosce o dalszy rozwój kraju powołał do życia w 1384 roku Akademię Krakowską. Oficjalna data otwarcia to 12 maj 1364 roku. Wydarzenie to zdecydowanie wpłynęło na dalsze losy Polaków, bowiem uczelnia krakowska była drugim w kolejności uniwersytetem, po uniwersytecie w Pradze (1948), który powstał w środkowej Europie i był starszy niż wszystkie uczelnie Niemiec! Ustrój Akademii wzorowany był na Uniwersytecie Bolońskim, a wykłady prowadzono początkowo na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa. Niestety po śmierci króla, ze względu na brak funduszy uczelnia podupadła na blisko 30 lat.

WSPARCIE KRÓLOWEJ JADWIGI

Współcześnie wiele słyszymy o zaangażowaniu i wpływie kobiet na edukację, jednak w XIV wieku nie była to sprawa tak oczywista. Musicie bowiem wiedzieć, że dzięki staraniom Władysława Jagiełły, a szczególnie jego małżonki, królowej Jadwigi doprowadzono do ponownego rozkwitu uczelni krakowskiej, już jako pełnego średniowiecznego uniwersytetu.

W 1397 roku uzyskano pozwolenie papieża na otwarcie czwartego wydziału – teologicznego, zdecydowano się na odnowienie struktur uczelni i jej organizację na wzór paryskiej Sorbony (w tzw. „modelu paryskim” władzę na uniwersytecie sprawował kanclerz i profesorowie, a nie studenci, jak w „modelu bolońskim”).

Od tego czasu Akademia w Krakowie zaczęła rozwijać się w oszałamiającym tempie. Podkreślić należy tu starania królowej Jadwigi, która już wcześniej wspomagała finansowo polskich i litewskich studentów w Pradze, a ostatecznie przekazała swój majątek (m.in. wspaniałe klejnoty) na rzecz rozwoju uczelni.

KRAKÓW – MIASTEM STUDENTÓW ZAGRANICZNYCH

Okres rozkwitu Akademii Krakowskiej to zdecydowanie XV i XVI wiek, kiedy studiowali w Krakowie liczni studenci zagraniczni, a miasto stało się jakby kolebką współczesnego Erasmusa. Powszechnie też znana i ceniona była krakowska szkoła matematyczna i astrologiczna. W Krakowie studiował m.in. wybitny polski astronom Mikołaj Kopernik, a także wielu późniejszych profesorów zachodnioeuropejskich. Kraków był też ważnym ośrodkiem nauk alchemicznych, których uczyli profesorowie medycyny.

Od 1817 r. uczelnię określa się Uniwersytetem Jagiellońskim – ku czci dynastii Jagiellonów.

II WOJNA ŚWIATOWA

Zdecydowanie najtrudniejszym okresem w historii Uniwersytetu była II wojna światowa. 6 listopada 1939, pod pretekstem wykładu, okupanci zaprosili profesorów i asystentów uniwersytetu, których aresztowano i zesłano do obozu koncentracyjnego. Uczelnia została zamknięta, a jej wyposażenie zniszczono, zdemontowano lub wywieziono do Niemiec. Wkrótce uniwersytet zaczął działać w podziemiu, a w tajnym nauczaniu uczestniczyło ok. 900 studentów. Taki stan rzeczy trwał do zakończenia działań wojennych.

ROK 2018

Obecnie, gdy Uniwersytet Jagielloński jest jedną z ponad 20 uczelni wyższych Krakowa, warto pamiętać o jego początkach i niezaprzeczalnej pozycji lidera, na skalę całego kraju. Dziś uczelnia ma około stu budynków rozsianych po całym mieście, jednak najstarsze i najpiękniejsze budowle – m.in. Collegium Novum, czyli siedziba rektora i dziekanów, czy Collegium Maius mieszczą się na Starym Mieście.

NIESAMOWITE MUZEUM

Bardzo polecamy Wam jesienny spacer śladami krakowskich żaków oraz wizytę w Muzeum UJ z siedzibą w Collegium Maius. Zapewniam, że podczas zwiedzania nie raz będziecie zaskoczeni, wpierw niezwykłym średniowiecznym dziedzińcem, później niesamowitą kolekcją instrumentów naukowych, wśród których znajdują się m.in. przyrządy Mikołaja Kopernika oraz jeden z pierwszych globusów, na którym oznaczono nowy kontynent – Amerykę!

Szczegóły dotyczące muzeum i godzin otwarcia: www.maius.uj.edu.pl