KALWARIA ZEBRZYDOWSKA – PO SZLAKACH POLSKIEJ JEROZOLIMY

Ten wpis planowałam u progu Wielkanocy, jako zaproszenie i inspirację do pięknej, malowniczej wycieczki. Ufając, że już niedługo będziemy mogli realizować wszystkie nasze plany, przeczytajcie, o niezwykłym miejscu w pobliżu Krakowa, które odgrywa szczególną rolę na duchowej mapie Polski – Kalwarii Zebrzydowskiej.

Wśród zielonych, leśnych obszarów na beskidzkim wzgórzu dostojnie wznosi się barokowa bazylika wraz z cudownym wizerunkiem Matki Bożej Kalwaryjskiej. Opiekunami i stróżami sanktuarium są, z woli pierwszego fundatora, Mikołaja Zebrzydowskiego, Bracia Mniejsi, w Polsce popularnie zwani Bernardynami.

SKĄD NAZWA KALWARIA?

W tradycji chrześcijańskiej pierwotnie kalwaria oznaczała łacińską nazwę wzgórza Golgota w Jerozolimie, gdzie dokonywano egzekucji skazańców. Po śmierci Jezusa stała się symbolem Jego męki i śmierci. W ciągu stuleci wykształciło się także inne znaczenie tego słowa i współcześnie „kalwaria” oznacza także zespół budynków sakralnych – kościołów i kaplic symbolizujących stacje Drogi Krzyżowej. Zwyczajowo zakładano je na wzgórzach, jako bezpośrednie odniesienie do wzgórza Golgoty. W okresie utrudnionego dostępu do świętego miasta kalwarie umożliwiały wiernym duchowe przeżycie pasji Chrystusa, dając podobne korzyści, jak pielgrzymki do Ziemi Świętej.

Z JEROZOLIMY DO MAŁOPOLSKI

Początki Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej i tzw. dróżek kalwaryjskich, które od zawsze cieszyły sie wielką popularnością, sięgają początku XVII wieku, kiedy to Mikołaj Zebrzydowski, ówczesny wojewoda krakowski, wzniósł na górze Żarek kaplicę Ukrzyżowania Pana Jezusa, według gipsowego modelu jerozolimskiej kaplicy Świętego Krzyża. Niedługo potem fundator podjął decyzję o wzniesieniu obok kaplicy Grobu Chrystusowego, jak również klasztoru ojców Bernardynów, którzy mieli zapewnić opiekę nad miejscami kultu. Z czasem, jak pisze Czesław Gniecki, Mikołaj Zebrzydowski założył kalwarię, która wzięła nazwę od jego nazwiska, pod wpływem osobistej pobożności, ale także z myślą o tych wszystkich, którzy nie mogli podjąć trudnej i niebezpiecznej wówczas podróży do Jerozolimy.

Wielką inspiracją dla Zebrzydowskiego była lektura „Theatrum Terrae Sanctae”, katolickiego pisarza Chrystiana Adrichomiusa. Autor zawarł w niej dokładne opisy Jerozolimy ilustrowane mapami, miejscami Męki Pana Jezusa z dokładnie wymierzonymi odległościami pomiędzy poszczególnymi „stacjami” i wiele szczegółów zachęcających do budowania kalwarii we wszelkich możliwych miejscach. Tak narodził się pomysł stworzenia rodzimej Ziemi Świętej w okolicach Lanckorony, gdzie Góra Żarek miała stać się odpowiednikiem Golgoty, Góra Lanckorońska – Góra Oliwną, a rzeka Skawinka polskim Cedronem.

Na przestrzeni ponad 400 lat zbudowano wśród zalesionych terenów dwie zasadnicze trasy pątnicze, zwane Dróżkami Kalwaryjskimi, o łącznej długości blisko 6 km. Drużki składają się z kompleksu ponad 40 kościołów i kaplic wzniesionych na potrzeby dwóch rodzajów kultu – pasyjnego i maryjnego. Wyróżniamy w tym projekcie:

Dróżki Pana Jezusa – przedstawiają historię Męki Pańskiej;
Dróżki Matki Boskiej służą do kontemplowania bólu Marii pod krzyżem, np. kaplica Serce Marii, pogrzebu Jezusa i triumfu po zmartwychwstaniu. Niektóre obiekty położone są w miejscach zbiegania się obu szlaków.

MISTERIA MĘKI PAŃSKIEJ

Szczególnym wydarzeniem religijnym organizowanym corocznie w Kalwarii są Misteria męki i śmierci Jezusa. I choć tradycja misteriów ma kilkaset lat to obrzędy, które celebrujemy współcześnie uformowały się po II wojnie światowej. W 1947 r. w Niedzielę Palmową urządzono po raz pierwszy „Wjazd Chrystusa do Jerozolimy” na osiołku. Swój program otrzymały również Wielka Środa, Czwartek i Piątek. Pojawiły się postaci Chrystusa, Matki Bożej, apostołowie, arcykapłani, faryzeusze, kobiety i żołnierze. Każda z nich została ucharakteryzowana i otrzymała teksty do wygłoszenia. W 1953 roku misterium otrzymało formę, która jest znana do dziś.

Szczególnie popularne są wydarzenia związane z Wielkim Piątkiem – rokrocznie to pasyjne widowisko przyciąga tysiące wiernych z całego świata, chcących uczestniczyć w najstarszej w Polsce inscenizacji drogi krzyżowej. Nabożeństwo rozpoczyna się wczesnym rankiem „rozważaniem sądu u Kajfasza”, i jest kontynuowane pod kaplicą u Piłata, gdzie aktorzy (głównie mieszkańcy Kalwarii i zakonnicy klasztoru Bernardynów) odegrają pierwsze sceny męki Chrystusa. Kilkugodzinne misterium prowadzące kalwaryjskimi dróżkami kończy się na Wzgórzu Ukrzyżowania.

SKARB Z LISTY UNESCO

W 1999 roku kompleks sakralny, w którego skład wchodzą bazylika, klasztor oraz dróżki w Kalwarii Zebrzydowskiej, wpisany został na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO, jako jedyna kalwaria na świecie. Przyczyniły się do tego walory krajobrazowe, kulturowe, artystyczne i kultowe Kalwarii: znakomite usytuowanie między górą Żar i Lanckoroną, niespotykane bogactwo architektoniczne oraz trwająca tutaj nieprzerwanie od pokoleń tradycja misteryjna.

Mamy nadzieję, że znajdziecie czas i sposobność, by nawiedzić to wyjątkowe miejsce, w którym duch i ciało mogą odzyskać należną równowagę, a przyroda po prostu zachwyca, czego potwierdzeniem są słowa bpa Damiana Muskusa:

„To jest zupełnie przedziwna rzecz — te dróżki…(…) Kalwaria ma w sobie coś takiego, że człowieka wciąga. Co się do tego przyczynia? Może i to naturalne piękno krajobrazu, który stąd się roztacza u progu polskich Beskidów…”

Serdecznie zapraszamy i życzymy Wam Wesołych, pełnych pokoju Świąt!

Autor: Iwona Huber

Dodał Iwona Huber w dniu 08-04-2020 · Opublikowano w kategorii O Polsce