Mężczyźni, lekarze, sportowcy, Polacy… Rzeczowniki męskoosobowe w liczbie mnogiej

Profesorzy czy profesorowie? Psycholodzy czy psychologowie? I jeśli ministrowie, to dlaczego nie „prezydentowie”? Liczba mnoga rzeczowników w rodzaju męskoosobowym to kolejny trudny moment w procesie uczenia się (i nauczania) języka polskiego. Problemy może sprawiać sam podział
na rodzaje w liczbie mnogiej, potem dobór odpowiedniej końcówki (mury, ale aktorzy? ogórki, ale Polacy?), aż wreszcie te straszne liczebniki, które śnią się po nocach (dwaj, trzej, czterej…). Jak zachować spokój i nie dać się zwariować? Być może ten tekst nieco to ułatwi.

KROK PIERWSZY

Zacznijmy od sprawdzenia, czy uczniowie pamiętają, że w liczbie mnogiej, w przeciwieństwie do liczby pojedynczej, występują tylko dwa rodzaje: męskoosobowy i niemęskoosobowy. Rysunki są tutaj nieocenione. Pod pierwszym rodzajem narysujmy dwóch panów oraz parę męsko-żeńską, a pod
drugim: dwie panie, dwoje dzieci, dwa psy, dwa domy… Wrzucanie w języku polskim do jednego worka kobiet, dzieci, zwierząt i rzeczy jest zwykle czymś, co nie podoba się feministkom i dobrze to na lekcji podkreślić, bo nic tak nie pomaga w zapamiętywaniu trudnych zagadnień jak towarzyszące
temu emocje!

KROK DRUGI

Sprawdźmy, czy uczniowie pamiętają podział na rodzaje i potrafią utworzyć liczbę mnogą w rodzaju niemęskoosobowym. Dobrze przygotować sobie karteczki z wypisanymi słowami w różnych rodzajach (męskim, żeńskim, nijakim, niemęskoosobowym oraz tymi, które występują wyłącznie w liczbie
mnogiej, czyli pluralia tantum). Poprośmy uczniów, żeby:
– wrzucali je do pięciu różnych kubeczków
– zagrali w koszykówkę i próbowali trafić piłką do odpowiedniego kosza, który oznacza wylosowany na kartce rodzaj
– próbowali zrzucić kręgiel symbolizujący dany rodzaj
– wpisywali słowa na pięć kartek w różnych kolorach.
Dodatkowo w „Grach i zabawach językowych 2” do podręcznika „POLSKI krok po kroku 2”, które niedługo ukażą się na rynku, znajdziecie grę KOŁO FORTUNY, która w lekki sposób pozwala powtórzyć podział na rodzaje.

KROK TRZECI

Zdecydujmy, jaką funkcję językową będziemy chcieli ćwiczyć po zapoznaniu uczniów z formami liczby mnogiej. Czy będziemy rozmawiać o pracy i różnych zawodach? Czy skoncentrujemy się na narodowościach i związanych z nimi stereotypach? A może wolelibyśmy pójść w stronę sportu i
mówić o zawodnikach lub zwycięzcach wielkich turniejów? Od tego zależy, jakie słownictwo będzie nam potrzebne i jakie być może będziemy musieli powtórzyć.

KROK CZWARTY

Wybierzmy tekst, na podstawie którego wprowadzimy nowe formy. „POLSKI krok po kroku 2” proponuje rozmowę Mami z Panem Grzegorzem, w której ta przedstawia swoich kolegów, gdzie pojawia się mnóstwo rzeczowników w liczbie mnogiej. Możemy również przygotować zdania z różnymi formami
i w pierwszym etapie poprosić uczniów, by zdecydowali, czy zdanie jest prawdziwe czy nie (np. Nauczyciele pracują 18 godzin w tygodniu. / Aktorzy dobrze zarabiają.) , a następnie polecić im, by zdania rozdzielili na 4 różne grupy pod względem końcówki. Pozwólmy im eksperymentować! Niech wymyślają, dlaczego akurat lekarz, listonosz i gracz przyjmują końcówkę –e, a kelner, biolog, pływak i chłopiec końcówkę –y. Jeśli będą się mylić lub popełnią błąd, kiedy wspólnie dojdziemy do prawidłowej odpowiedzi, łatwiej będzie im zapamiętać regułę. Jak zwykle, tabelę pokazujemy dopiero na końcu.

KROK PIĄTY

Ćwiczymy! Dobrze, jeśli zaczniemy od prościutkich ćwiczeń opierających się wyłącznie na przekształcaniu słowa w liczbie pojedynczej na liczbę mnogą.
KOPERTY – możemy przygotować 4 z wrzuconymi w nie słowami. Każda koperta odpowiada jednej końcówce. Uczniowie muszą zamienić je na liczbę mnogą, a kopertę podpisać odpowiednią końcówką. Dodajmy też puste karteczki! Niech uczniowie wymyślą zadania dla kolegów i wymienią
się kopertami.
GORĄCA PIŁKA – rzucamy do uczniów piłkę i podajemy słowo do odmiany. Uczeń ma 5 sekund, żeby podać formę, następnie musi odrzucić piłkę do nauczyciela.
BINGO – uczniowie uzupełniają tabelę i w jak najkrótszym czasie muszą uzupełnić kolumnę z daną końcówką pięcioma lub sześcioma przykładami. Dla ułatwienia możemy podsunąć im definicje lub ilustracje słów (hasło do odgadnięcia – biznesmeni: Osoby, które mają swoją firmę to… LUB ilustracja przedstawiająca dwóch panów z teczkami). W lepszej grupie i na kolejnym etapie zajęć możemy porównać ze sobą tabelę z liczbą mnogą w
rodzaju niemęskoosobowym i tę dla uczniów nową – w rodzaju męskoosobowym. Kiedy uczniowie zwrócą uwagę na podobieństwa i różnice możemy zaproponować im grę, która również pochodzi z przygotowywanych do wydania „Gier i zabaw językowych 2” do „POLSKI krok po kroku 2” autorstwa Iwony Stempek:
ACH, CI MĘŻCZYŹNI! – uczniowie losują kartoniki, na których znajdują się słowa zakończone tą samą literą: Anglik / stolik, inżynier / ser, gość / liść. Ich zadaniem jest zamiana ich na liczbę mnogą (Anglicy, ale stoliki; inżynierowie, ale sery; goście i liście). Za poprawne formy grupa otrzymuje jeden punkt. W drugim etapie uczniowie muszą ułożyć zdanie, w którym pojawią się obydwie formy, np. Trzej Anglicy chcą zjeść obiad w restauracji, gdzie wszystkie stoliki są zajęte…, za które mogą otrzymać kolejne dwa punkty. Ćwiczyć możemy też, przekształcając całe zdania z liczby pojedynczej na mnogą i odwrotnie czy korygując błędy w zdaniach.

KROK SZÓSTY

W ferworze gramatycznych ćwiczeń nie możemy zapomnieć o komunikacji, która powinna być naszym głównym celem lekcji. Możemy wyszukiwać nagłówki artykułów, w których pojawia się liczba mnoga i rozmawiać na ich temat, mówić o zawodach w kontekście zarobków, plusów i minusów
danej pracy, jej atrakcyjności na rynku… Możemy zająć się mistrzostwami świata w piłce nożnej, ostatnimi igrzyskami olimpijskimi i rozmawiać o sporcie i sportowcach. Możemy też skupić się na narodowościach i pociągnąć temat lekcji w zupełnie innym kierunku. Powinniśmy przy tym pamiętać
o specyfice grupy, jej możliwościach i zainteresowaniach. Oraz o czasie, który mamy do dyspozycji, a który zawsze za szybko mija!

Autor: Paulina Kuc

Dodał epolish w dniu 10-04-2019 · Opublikowano w kategorii Dla nauczyciela języka polskiego