Koniugacje na wesoło

Kiedy ktoś narzeka na trudność języka polskiego, zwykle ma na myśli przypadki i mnogość końcówek rzeczownika. Tymczasem nasz język bogaty jest nie tylko w deklinację, ale również w koniugację, którą także należy opanować, by skutecznie porozumiewać się po polsku. Przestraszonym uczniom może pomóc porównanie do puzzli lub pociągu: do podmiotu należy doczepić czasownik w odpowiedniej formie, który warunkuje następnie postać rzeczownika (jednego lub więcej). Czasownik jest w tym wypadku lokomotywą – bez niego zdanie nie istnieje, a nasz metaforyczny pociąg nie ruszy z miejsca.

Czy koniugacje sprawiają uczniom kłopot?

Nie da się ukryć, że tak się może zdarzyć, choć na ogół traktowane są przez nich łagodniej aniżeli formy przypadków. Powodem może być fakt, że w czasie teraźniejszym mamy tylko trzy grupy koniugacji oraz to, że w wielu najpopularniejszych językach również występują różne (choćby szczątkowe) formy koniugacyjne czasowników. Przy odpowiedniej liczbie ciekawych ćwiczeń uczniowie powinni szybko zapamiętać odmianę nowych słów.

O czym należy pamiętać przy wprowadzaniu i ćwiczeniu koniugacji?

1. Przy każdym nowym czasowniku powinniśmy podawać jego wzorzec odmiany, czyli dwie pierwsze formy: ja i ty.
2. Dobrze jest zbierać czasowniki w grupy o podobnym schemacie, np. brać + prać, studiować + kontaktować się + telefonować, pić + myć + bić itd.
3. Ćwiczyć zawsze i wszędzie, przy każdym możliwym temacie!

ĆWICZENIA NA ODMIANĘ CZASOWNIKÓW

1. Rzut kostką – uczniowie wybierają czasownik spośród propozycji nauczyciela wypisanych na tablicy, a następnie rzucają kostką. Liczbie oczek przyporządkowana jest odpowiednia osoba (1-ja, 2-ty, 3-on itd.). Zadaniem ucznia jest podanie właściwej formy zgodnej z liczbą wyrzuconych oczek (4 + mieszkać = my mieszkamy).
2. Walka o długopis – na ławce zostaje tylko jeden długopis i jedna kartka z notatnika. Nauczyciel na tablicy zapisuje kilka czasowników, które uczniowie będą odmieniać w zeszycie. Pierwsza osoba odmienia czasownik, podczas gdy druga rzuca kostką aż do momentu uzyskania sześciu oczek. Kiedy tylko uda jej się wyrzucić maksymalną liczbę, zabiera długopis piszącej osobie i kończy koniugację. W tym czasie kolejna osoba rzuca kostką i czeka na przejęcie długopisu. Osoba, której udało się dokończyć odmianę jednego czasownika, otrzymuje punkt.
3. Trzy kapelusze – nauczyciel przygotowuje kapelusze w trzech kolorach. Jeden kolor symbolizuje jedną koniugację (-m,-sz; -ę, -isz/-ysz lub –ę,-esz). Każdy z uczniów losuje i zakłada kapelusz. Nauczyciel podaje czasownik,  a studenci w kapeluszach reprezentujących koniugację tego słowa wstają i odmieniają go przez osoby.

4. Wyścigi – w różnych miejscach sali przyklejamy nazwy trzech koniugacji, a pod nimi pusty plakat. Podajemy czasownik, a uczniowie muszą jak najszybciej ustawić się w odpowiednim miejscu. Pierwsza z osób zapisuje na kartce bezokolicznik, kolejna podaje formy pierwszej i drugiej osoby.
5. Na kogo wypadnie, na tego… – cała grupa stoi, a kolejni uczniowie odmieniają podany przez nauczyciela czasownik przez osoby. Ten, na kogo wypadła trzecia osoba liczby mnogiej siada i odpada z gry.
   

ĆWICZENIA Z WYKORZYSTANIEM KARTONIKÓW

1. Kto lubi? – jedna osoba losuje wypisany na karteczce czasownik w bezokoliczniku i zadaje pytanie całej grupie, np. Kto lubi czytać książki? lub Kto często gra w gry komputerowe? Osoby, które lubią daną aktywność (lub często ją wykonują) podnoszą rękę do góry, a uczeń zadający pytanie podsumowuje: Kasia, Ania i Maciek lubią czytać książki. Ja też lubię. Następne pytanie zadaje kolejna osoba.
2. Bitwa o butelkę – uczniowie dzielą się na dwie drużyny. Przedstawiciele drużyn siadają przy stole/ławce, na której stoi butelka z wodą. Nauczyciel lub jeden z pozostałych uczniów losuje kartonik z czasownikiem i odczytuje go głośno. Jeśli jedna z siedzących naprzeciwko siebie osób zna koniugację tego czasownika, łapie jak najszybciej za butelkę. Ten, kto wygrał pojedynek o wodę, musi podać odmianę wylosowanego słowa przez osoby.
3. Przesłuchanie – do wykonania ćwiczenia potrzebne są karteczki z wypisanymi przysłówkami częstotliwości (często, rzadko, nigdy…), które rozdajemy każdemu z uczniów, oraz karty z czasownikami. Grę najlepiej przeprowadzić w grupach trzyosobowych. Jedna osoba z grupy wyciąga czasownik i zadaje pytanie dwóm kolegom, np. Jak często robisz pracę domową z kolegą? Uczestnicy gry wyciągają ten przysłówek częstotliwości, który jest najbliższy prawdy. Osoba zadająca pytanie decyduje, kto jej zdaniem najmniej mija się z prawdą i pozwala temu uczestnikowi na odłożenie swojego przysłówka częstotliwości na bok. Następnie pytanie zadaje kolejna osoba. Wygrywa ten, kto jako pierwszy pozbył się wszystkich przysłówków (gra wraz z kartonikami z gotowymi propozycjami czasowników, np. oglądać horrory, telefonować do babci, śpiewać na ulicy znajduje się w „Podręczniku nauczyciela 1” w serii „POLSKI krok po kroku – junior”).

ĆWICZENIA Z WYKORZYSTANIEM ILUSTRACJI

1. Statki – jest to popularna gra, którą większość z nas pamięta z dzieciństwa. Zadanie polega na zatopieniu statków wroga, które ten rysuje w odpowiednich kratkach na planszy. U góry w kolejnych „kratkach” znajdują się czasowniki (np. robić, chcieć, oglądać…), a z boku osoby, przez które należy odmieniać słowo (ty, Maja i Olivia, Toru…). Jeżeli chcemy zatopić statek, zamiast podawać zwyczajowe hasło: A1, B2 itd., zadajemy pytanie: Czy ty robisz często pizzę? Czy Maja i Olivia chcą iść do kina? Jeżeli w danym polu znajduje się statek, partner odpowiada: Tak, często robię pizzę lub Nie, rzadko robię pizzę. Wygrywa ten, kto jako pierwszy odnalazł i zatopił statek przeciwnika.
2. Jak często to robisz? – uczniowie losują karteczki z rysunkami przedstawiającymi proste czynności (jeździć na nartach, słuchać muzyki, gotować), które wcześniej pojawiły się przy okazji wprowadzania słownictwa związanego z hobby. Losując je, zadają pytanie koledze: Jak często jeździsz na nartach? Jak często jeździ na nartach twoja siostra? Jak często jeździcie razem? Jak często jeżdżą twoi rodzice / przyjaciele? Dla urozmaicenia możemy przygotować drugi stos, na którym wypiszemy zaimki, imiona wszystkich osób z grupy, popularne postaci z bajek… Uczniowie muszą wówczas zadawać pytanie o te osoby.
3. Kolorowe czasowniki – kolorowanki odstresowują nawet dorosłych, dlaczego więc nie pozwolić naszym uczniom na chwilę oddechu od trudów odmiany? Możemy rozdać im planszę z rysunkiem, którego kształt wyłoni się dopiero po kolorowaniu. W danym polu znajduje się już odmieniony czasownik w jednej formie, np. gram, idziesz, liczą… Prosimy uczniów o pokolorowanie formy „ja” na zielono, „ty” na żółto, „on” na niebiesko…

Gotową planszę do tej gry, ale też inne pomoce i dodatkowe pomysły znajdziecie w podręcznikach nauczyciela wydanych w serii „POLSKI krok po kroku” dla dorosłych, a także w wersji „POLSKI krok po kroku junior” dla dzieci.

Autor: Paulina Kuc

Udostępnij ten post

O małej pomocy dydaktycznej, która może uratować niejedną lekcję

W co powinien zainwestować lektor języka polskiego rozpoczynający swoją karierę? W zestaw podręczników? W duże segregatory, gdzie będzie przechowywał materiały? Read more

Po polsku od pierwszej lekcji? Tak, to możliwe!

Uczysz języka polskiego obcokrajowców? Ale znają już trochę polski, prawda? Nie? Uczysz od zera? To znaczy, że mówisz do nich Read more

Czego tu się bać? O Skypie w nauczaniu

Jak to jest z tym internetem? Większość z nas, nauczycieli, ma konto na Facebooku, niektórym Instagram, Twitter czy Snapchat również Read more