Zakopane w 6 odsłonach

Słyszeliście już popularne stwierdzenie, że obok Warszawy, Polska posiada jeszcze dwie umowne stolice? Za pierwszą – KULTURALNĄ – uchodzi Kraków, za drugą – ZIMOWĄ – uznaje się Zakopane. Zdecydowanie wszystkie trzy miasta warto odwiedzić, jednak ten wpis dedykujemy ostatniemu z nich.

Zakopane to malownicza miejscowość na południu Polski, oferująca mieszkańcom i gościom ogrom wrażeń o każdej porze roku. Oczywiście największą popularnością cieszy się sezon zimowy, gdy na turystów czekają liczne wyciągi narciarskie i zimowe atrakcje, takie jak trasy biegowe, lokalne festiwale czy przejażdżki saniami, czyli niepowtarzalne kuligi. Jednak Zakopane to miejsce wyjątkowe także pod względem barwnej kultury i ludowej tradycji, którą zdecydowanie warto poznać. Stąd też słów kilka o tym niezwykłym mieście!

ODSŁONA I – WILLE W STYLU ZAKOPIAŃSKIM

Zakopane ma niezwykłe znaczenie dla polskiej kultury. Pod koniec XIX wieku miasto stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym, który przyciągał wielu malarzy, poetów, artystów i naukowców. Bywali tu tacy pisarze jak m.in. Stefan Żeromski, Henryk Sienkiewicz, a zamieszkali Jan Kasprowicz, którego dom na Harendzie, otwarty dla turystów, stanowi swoiste muzeum Młodej Polski i Stanisław Witkiewicz – autor tzw. stylu zakopiańskiego w budownictwie.

Odwiedzając Zakopane zobaczycie wiele domów, których wygląd łączy w sobie elementy budownictwa ludowego ze stylistyką secesji. Inspiracją dla Witkiewicza była góralska chałupa, jednak w zamierzeniu budynki miały być większe i bardziej komfortowe. Tak powstały zakopiańskie wille. Typową realizacją stylu zakopiańskiego jest jedno- albo dwupoziomowy dom drewniany na wysokiej kamiennej podmurówce, przykryty stromym, spadzistym dachem. Obowiązkowym elementem jest również weranda, czyli ozdobny balkon z widokiem na Tatry.

autor: Michał Jarząbek-Giewont (www.tatry-przewodnik.com.pl)

W stylu zakopiańskim powstawały też wnętrza domów i kościołów, meble, sprzęty użytku codziennego, instrumenty muzyczne i pamiątki. Pierwszym budynkiem zaprojektowanym i zrealizowanym w tym stylu była willa Koliba przy ul. Kościeliskiej. Może znajdziecie ją przy okazji swych wiosennych spacerów?

ODSŁONA II – ULICA KRUPÓWKI

Nie da się ukryć, że jedną z najbardziej rozpoznawalnych i popularnych ulic Zakopanego są malownicze Krupówki. Ten słynny deptak kusi turystów i gości kolorowymi straganami, na których można kupić pamiątki, stroje oraz regionalne sery. Mieszczą się tam również najstarsze zakopiańskie hotele oraz liczne kawiarnie i restauracje, stąd ulica staje się towarzyskim centrum miasta. Urokliwy spacer polecamy szczególnie nocą.

ODSŁONA III – OSCYPEK

Oscypek to w największym skrócie twardy wędzony ser, wytwarzany z mleka owczego, charakterystyczny dla polskich gór, szczególnie Podhala.

Pewnie słyszeliście sporo skrajnych opinii na temat tego produktu i jego prawdziwości, jednak jedno jest pewne – spróbować go trzeba! A okazji ku temu jest całkiem sporo. Najbardziej zalecane są odwiedziny u bacy w małym drewnianym domku, jednak w zupełności wystarczy i spacer po Krupówkach, a nawet zakupy w lokalnym markecie. Musicie jednak pamiętać, że zgodnie z cyklem przyrody najlepszy okres na oscypki to ten od maja do września, bo tylko wtedy na okolicznych polanach wypasa się owce. Oscypki z certyfikowanych bacówek muszą zawierać minimum 60% mleka owczego.

Od 2007 roku góralskie oscypki są drugim, obok bryndzy podhalańskiej, polskim produktem regionalnym chronionym przez prawo unijne.

ODSŁONA IV – SPOTKANIE Z GÓRALAMI

W najogólniejszym znaczeniu góralami nazywamy osoby zamieszkujące tereny górskie i podgórskie. W Polsce górali dzieli się na kilka grup, np. górali śląskich, żywieckich, babiogórskich czy podhalańskich, w zależności od rejonu, który zamieszkują. Każda z wymienionych grup posiada swój regionalny strój oraz gwarę, czyli charakterystyczny rodzaj języka. Ze względu na tematykę artykułu w obrębie naszych zainteresowań znajdują się Górale Podhalańscy, czyli grupa etniczna zamieszkującą tereny położone w bliskiej okolicy Tatr od Zakopanego aż po Nowy Targ.

Na najbardziej popularny, męski strój regionalny mieszkańca Podhala składają się:

biała, lniana koszula z wykładanym kołnierzykiem;
spodnie (portki) z białego sukna – obcisłe i wyposażone w rozcięcia w pasie i w okolicy kostek, bogato zdobione pomponami;
szeroki, zapinany na liczne sprzączki pas;
kierpce, czyli buty góralskie, wykonane z wytłaczanej skóry;
serdak, czyli krótki kożuch zrobiony z baraniej skóry, również bogato haftowany;
czarny kapelusz;
ciupaga, czyli drewniana laska wyposażona w toporek.

Bardzo ważnym elementem tożsamości góralskiej jest także taniec, którego tradycja w dużej części pochodzi ze zwyczajów pasterzy wołoskich. Tańce zobaczyć możemy głównie w męskim wykonaniu, bowiem wskazują na siłę, energię oraz zręczność tancerzy. Najbardziej charakterystycznym rodzajem jest tzw. taniec zbójnicki, który możecie obejrzeć tutaj:

ODSŁONA V – TATRY

Aktywny wypoczynek w Zakopanem to jednak przede wszystkim góry! Większość osób przyjeżdża do Zakopanego, żeby wybrać się na górskie wędrówki lub spacer po jednej z tatrzańskich dolin. W sumie to właśnie magia Tatr przyciąga do Zakopanego i okolic liczne grono turystów! Szczególnie polecamy Wam zobaczyć Tatry wczesną wiosną, gdy doliny i polany pokryją się setkami fioletowych krokusów.

ODSŁONA VI – SKOKI NARSCIARSKIE

Biała kraina, którą zimą staje się Zakopane oferuje również jedno z najbardziej wyczekiwanych wydarzeń, którym jest Puchar Świata w Skokach Narciarskich. Każdego roku w okresie skoków Zakopane odwiedza tysiące osób, a w mieście, pomimo niskich temperatur, panuje gorąca atmosfera. Szczególnie warto w tym miejscu przywołać nazwiska naszych mistrzowskich skoczków, do których należą: Adam Małysz, Kamil Stoch czy Piotr Żyła.